Co to znaczy być Cyganem?

Co to znaczy "być Cyganem", dla naszych dzieciaków? Uwielbiam takie rozkminy. Każda współpraca wymaga bardzo dokładnego poznania i zrozumienia. W kwietniu była z nami Agnieszka Zawadzka, która z dorosłymi przeprowadziła badanie dotyczące ich podejścia do czasu. Bo kultura to nie tylko tańce, jedzenie czy religia ale też wzorce dotyczące tak podstawowych spraw jak np. poczucie czasu, bliskości, podejście do przestrzeni... O tamtym badaniu innym razem a teraz o tym, jak zaczęliśmy zadawać pytania naszym dzieciakom. I jak czasem opadały nam szczęki.

-Karpio pali, to dobrze, że on pali?

-No, jest mężczyzną to może.

-A moja mama też czasem pali- odzywa się Greta- ale tak aby nikt nie widział.

-A jakby ktoś zobaczył?

-No, to tata by ją zbił.

-Ojej, a można tak bić żonę?

-No można, można. Nawet trzeba!

-Baszkir- pytamy naszego słodkiego ulubieńca, który ma już 15 lat, z oddaniem opiekuje się przyszywanym rodzeństwem i nie skrzywdziłby nawet muchy- a ty będziesz bił żonę?

- Pewnie, że będę!- uśmiecha się ciepło Baszkir. Widzi smutek na naszych twarzach, więc szybko dodaje:

- Leciutko.

 Kiedy kiedyś przytoczyłam ten dialog na spotkaniu dotyczącym Romów,  jedna ze słuchaczek rozpromieniła się prawie dokładnie jak Baszkir:

- Wiedziałam! Zacofani ci Cyganie.

Wiecie co? Guzik prawda. Kiedy pójdziemy do biednej dzielnicy na polskiej wsi albo nawet na warszawskiej Pradze to można usłyszeć równie ostre kawałki. Tak samo jak wiele pięknego. Nie to mnie jednak poruszyło najbardziej tylko odpowiedź na pytanie: "Jak to jest być Cyganem". Bo wszystkie dzieci odpowiedziały, że źle. I, że chciałyby być białe. Rozmawiałyśmy potem z nimi ilu jest sławnych Romów, skąd wywodzi się ich nacja, jaką drogę pokonali. Uśmiechały się wtedy i mówiły "Tak, tak... No tak.". Ale nie dziwiły się, kiedy zbierałam marzenia ich ojców, dziadków i wujków i  Graff stwierdził: "Cygan to nie nacja, Cygan to diagnoza." Myślę, że większość programów pomocowych ich w takim przekonaniu umacnia.

A inne pytania? Oddaję głos dzieciakom:

Regina 9 lat 

 fot. Bartek Jędrzejewski

Lubię: rysować, psy i być bogata

Boję się: diabła

Gdy będę dorosła chcę: być policjantką

Marija 12 Lat 

Lubię: gdy wszyscy są w domu

Boję się: ciemności

                                                Gdy będę dorosła chcę: być żoną

Migel 7 lat

 

 fot. Bartek Jędrzejewski

Lubię: samochody, czekoladę, bułeczki

Boję się: psa się boję

Gdy będę dorosła chcę: mieć piękną żonę i być deputowanym

Greta 10 lat

fot. Bartek Jędrzejewski

Lubię: bawić się i rysować

Boję się: diabła

Gdy będę dorosła chcę: być fryzjerką

Wasylijka 8 lat

Lubię: lody, samochody i bułki

Boję się: psów

Gdy będę dorosła chcę: być policjantem i ożenić się z Małyszką

Baszkir 15 lat

fot. Agnieszka Zawadzka 

Lubię: chipsy, telefony, wieeeelkie czekolady, tańczyć i grać

Boję się: gdy jest w domu ciemno

Gdy będę dorosła chcę: muzykiem albo adwokatem

Nikita 5 lat

fot. Bartek Jędrzejewski

Lubię: samochody, ludzi i chipsy

Boję się: psa i lekarza

Gdy będę dorosła chcę: być bogaty

Wasylica 5 lat

Lubię: rysować, psy i być bogata

Boję się: diabła

Gdy będę dorosła chcę: pracować w biurze

Małyszka 10 lat

Lubię: koty i psy

Boję się: ciemności

Gdy będę dorosła chcę: przyjechać do Polski jako lekarka

Salomon 9 lat

Lubię: samochody, zabawki i pieniądze

Boję się: diabła

Gdy będę dorosła chcę: pracować w biurze